بیست و سومین نشست تخصصی “به سوی گفتمان قرآنی” برگزار شد.

به گزارش روابط عمومی موسسه فرهنگی قرآن و عترت پیامبر اعظم(ص) ساری، بیست و سومین نشست تخصصی «به سوی گفتمان قرآنی» با عنوان « اثبات مسئله نزول مستقل آیه تطهیر در قرآن کریم» روز سه شنبه ۱۶ آذرماه ۹۸ در سالن جلسات اداره کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان مازندران و با حضور محققین و پژوهشگران موسسه پیامبر اعظم(ص) برگزار شد.

در این نشست جناب حجت‌الاسلام دکتر باقرزاده عضو هیات علمی دانشگاه مازندران، به عنوان طراح، به ارائه بحث پرداختند.

مهم‌ترین موارد اشاره توسط طراح بحث به شرح ذیل است:

*یکی از آیات قرآن کریم که بر حقانیت عقاید شیعه خصوصاً درباره عصمت اهل بیت(ع) دلالت دارد، آیه شریفه تطهیر است. این آیه از جهات مختلف مورد بحث و گفتگو واقع گردید. امامیه و تعدادی از دانشمندان عامه بر آنند که این آیه در پی اثبات عصمت مطلق مخاطبان خود بوده که منحصراً شامل اهل بیت و اصحاب کساء است و سایر اطرافیان پیامبر اکرم(ص) اعم از همسران و خویشان سببی و نسبی مشمول آیه نیستند. در مقابل، غالب اهل سنت با دیدگاه مزبور به مخالفت برخاسته، برخی  فقط همسران و برخی دیگر همسران و اهل‌بیت(ع) را توأمان مشمول آیه مزبور می­دانند.

۱٫   بررسی ادله مستقل بودن آیه تطهیر

۱-۱٫ گواهی تاریخ: احادیث فراوان (خواه بگوییم كه این آیه مربوط به خمسه طیبه علیهم‏السلام است یا غیر آن) که در شأن نزول آیه وارد شده همگى گواه روشن بر نزول استقلالى آن (و نه نزول آن ضمن آیات مربوط به همسران پیامبر) بوده و مى‏گویند: آیه «إِنَّما یرِیدُ اللهُ…» در خانه امّ‏سلمه، آن‏گاه كه فاطمه غذایى پخت و… نازل گردید و یا مى‏گویند این آیه درباره على و فاطمه و … نازل گردیده است و یا پیامبر مدت مدیدى درِ خانه زهرا علیهاالسلام را مى‏زد و این آیه را مى‏خواند… .

۱-۲٫ تغییر لحن آیه: نشانه دیگر تغییر لحن آیه است. آیات مربوط به همسران در مقام تهدید آن‌هاست، در حالى كه لسان آیه تطهیر لسان تعریف و ستایش است و ارجاع این دو لسان به یك موضوع حاكى از فقدان ذوق مناسب است. بنابر این بسیار مستحسن و زیبا خواهد بود كه بگوییم این آیه به صورت مستقل نازل گردیده و به دلایلی در میان آیات مربوط به همسران قرار گرفت.

۱-۳٫ حفظ انسجام آیات: اگر آیه تطهیر را از ذیل آیه سى و سوم احزاب بردارید، انسجام آن با آیه بعدى كاملاً محفوظ مانده و كوچك‏ترین آسیبى به مضمون و مفاد دو آیه وارد نمى‏شود.

۱-۴٫ معنای حرف لام در لیذهب: یکی از نکات دقیقی که می­تواند نشانه و راهی جهت اثبات استقلال آیه شریفه باشد، دقت در معنای حرف «لام» در کلمه «لیذهِبَ» می­باشد.
۱-۵٫ تغییر ضمایر آیه: دلیل پنجم تغییر ضمایر و به کارگیری ضمایر مذکر در آیه تطهیر، خود می­تواند دلیل و نشانه­ای بر استقلال آیه شریفه از سایر آیات ویژه همسران باشد. چرا که تا قبل از آیه تطهیر، تمام ضمایر بکار گرفته شده، مؤنث و مناسب با همسران بوده مانند فتعالین، أسرّحکنّ، تردن، فلاتخضعن، قرنَ، بیوتکنّ، تبرّجن، أطعـن و …. وقتی سخن به موضوع تطهیر اهل بیت رسید، ناگهان لحن کلام تغییر یافته و ضمایر تبدیل به مذکر شدند. مانند «عنکم و یطهرکم.»

تا کنون مستقل بودن آیه تطهیر در کنار سایر آیات ثابت شد. اكنون باید به این سؤال پاسخ كامل‏ترى داد كه چرا آیه تطهیر در میان این آیات قرار گرفت؟ پاسخ این است كه:

اولاً: شاید ما جواب قطعى این  سؤال را نداشته باشیم و علم آن را به صاحب شریعت واگذار كنیم كه بهتر از هر كس به اسرار آیات الهى آگاهى دارند.

ثانیاً: همان‏گونه كه قبلا گفتیم این امر جهت توجه دادن به همسران پیامبر باشد كه در كنار اهل بیتى رفیع و معصوم زندگى مى‏كنند و به آن‏ها منتسب هستند. پس متوجه شرایط حساس زندگى خود بوده و مرتكب خطا نشوند و … .

ثالثاً: بسیارى از مسلمانان صدر اسلام درباره على علیه‏السلام و خاندان او كاملاً حساسیت داشتند. هیچ قبیله و عشیره‏اى نبود كه فردى از آنان به دست امام در غزوه‏هاى اسلامى كشته نشده باشد و لذا بسیارى از آنان از امام، سخت دل آزرده و ناراحت بودند و این نوع بغض و كینه، پس از درگذشت پیامبر خدا(ص) كار خود را كرد و گروه‏هاى زیادى به نوعى از امام و خانواده او انتقام گرفتند.

جمع‌بندی و نتیجه‌گیری

از نکات مختلفی که ذکر شد و نیز سایر شواهد و قرائن می­توان فهمید که آیه تطهیر مستقل از سایر آیات سوره احزاب نازل شده و با توجه به موارد مختلف از وجود جملات معترضه در قرآن کریم که از باب التفات و استطراد واقع گردید، هیچ مشکلی از وجود آیه شریفه ذیل آیه ۳۳ مصحف شریف و بین آیات ویژه همسران پیامبر(ص) هیچ استبعادی ندارد. ضمن آن که در همین راستا لازم است در بررسی مصادیق آن به روایات و سیره رفتاری پیامبر اکرم(ص) و استشهادات بزرگان اسلام به آیه و نیز اظهارات مورخان، محدثان و مفسران شیعه و اهل سنت و حتی اعترافات دانشمندان سنی توجه کامل نموده و از هرگونه قضاوت که ناشی از یکپارچه انگاری آیه تطهیر با سایر آیات از جمله آیه ۳۳ سوره احزاب باشد مانند دستاویز قرار دادن وحدت سیاق و … خودداری نمود.